Tu miała się kończyć Polska! (Mapa)

Losy Dolnego Śląska po II Wojnie Światowej zostały przypieczętowane jeszcze przed wejściem do tego regionu wojsk Armii Czerwonej.

Na początku lutego 1945 roku, czyli u progu ofensywy radzieckiej na Dolnym Śląsku, w Jałcie przywódca ZSRR Józef Stalin zakomunikował prezydentowi USA Franklinowi Delano Rooseveltowi i premierowi Wielkiej Brytanii Winstonowi Churchillowi, że zachodnia granica Polski będzie przebiegać wzdłuż linii Odra-Nysa.

By uniknąć nieporozumień - kontynuował radziecki wódz - trzeba zaznaczyć, że istnieją dwie rzeki Nysa: pierwsza płynie bardziej na wschodzie, w okolicach Wrocławia, druga bardziej na zachodzie. Granica Polski powinna przebiegać wzdłuż tej zachodniej Nysy - powiedział Stalin. Jego propozycja spotkała się w Jałcie z ostrym sprzeciwem koalicjantów.

Przełom nastąpił dopiero pół roku później, na konferencji w Poczdamie. 26 lipca 1945 roku do jej uczestników dotarła wiadomość, że Churchill przegrał wybory w swoim kraju i przestał być premierem, a wcześniej zmienił się prezydent USA. Stalin wykorzystał tę okazję dla usztywnienia swojej pozycji.

fot. dolny-slask.org.pl

Kwestię zachodniej granicy polscy komuniści ustalili ze Stalinem - choć, jak się okazało, nie do końca - dokładnie rok wcześniej. 26 lipca 1944 roku przedstawiciele PKWN, którzy mieli nominalnie sprawować władzę w Polsce, podpisali układ polsko-radziecki, regulujący sposób sprawowania rządów w Polsce oraz polską granicę. W owym czasie Rosjanie myśleli jeszcze o... Nysie Kłodzkiej. Tego, jak miała przebiegać polska granica, dowodzi jedna z map w 1944 roku znajdująca się w moskiewskim archiwum.

fot. Fotopolska

Stalin odręcznie wyrysował na niej zachodnią polską granicę decydując o losie milionów jednym pociągnięciem ołówka. Zaczynała się na zachód od Szczecina, biegła potem wzdłuż Odry aż do Oławy. Stąd wzdłuż rzeki Oława, potem na chwilę Nysą Kłodzką, dochodziła do granicy Czechosłowacji.

Według tej koncepcji wrocławski plac Grunwaldzki miał leżeć w Polsce, a Rynek już w Niemczech.

fot. Fotopolska

Kiedy Stalin zmienił zdanie i przesunął granicę z Nysy Kłodzkiej na Łużycką? Te tajemnice kryją moskiewskie archiwa.