Sto lat Hali Stulecia

„Max Berg (…) w swej Hali Stulecia we Wrocławiu (…) osiągnął za pomocą żelbetu to, do czego Behrens doszedł w konstrukcjach stalowych. Stworzył dzieło szlachetnie monumentalne, nie kryjąc przy tym śmiałości konstrukcji. (…) Co więcej, podpory odznaczają się elegancją rozpiętości i krzywizn, która zapowiada dokonania Pier Luigiego Nerviego po drugiej wojnie światowej”. Nicolaus Pevsner, 1964

Wystawa przygotowana w z okazji setnej rocznicy otwarcia wrocławskiej Hali Stulecia przypomina najważniejsze zagadnienia związane z przełomowym dla historii architektury XX wieku dziełem Maxa Berga, jedynym wrocławskim obiektem wpisanym na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Od momentu powstania uznana za jeden z najbardziej znaczących symboli miasta i wyjątkowy przykład architektury modernistycznej.

Pierwsze projekty Hali autorstwa Maksa Berga powstały w październiku i listopadzie 1910 roku jako odpowiedź na toczącą się w prasie oraz w gronie władz Wrocławia dyskusję o potrzebie wybudowania reprezentacyjnej hali wystawowej i uporządkowania terenów wokół niej. Dyskusje te i rozpisany wkrótce potem konkurs na ukształtowanie i zagospodarowanie Terenów Wystawowych związane były z planowaną na 1913 rok Wystawą Stulecia, zorganizowaną dla uczczenia rocznicy 1813 roku, kiedy to król Fryderyk Wilhelm III wydał słynną odezwę „An mein Volk”. Zaprojektowana i wzniesiona w tym celu hala miała mieć charakter wystawowy, służąc miastu do realizacji przyszłych imprez o charakterze kulturalnym i gospodarczym.

Decyzja o budowie Hali Stulecia zapadła w czerwcu 1911 roku. Jej otwarcie, na które przybył następca tronu cesarskiego, odbyło się 20 maja 1913 roku. Trudno przecenić wrażenie, jakie Hala Stulecia, uznana przez wielu badaczy za kamień milowy w historii architektury najnowszej, wywarła na współczesnych jej odbiorców. Teoretycy i krytycy architektury zwracali uwagę na rozpiętość kopuły Hali, większą od skali wszystkich powstałych wcześniej kopuł budowli historycznych (Panteon, Hagia Sophia czy Bazylika św. Piotra), podkreślali odkrywczość konstrukcji i rewolucyjne zastosowanie nowych materiałów.

Na wystawie, którą Muzeum Architektury we Wrocławiu pokazywać będzie od 25 września do 17 listopada 2013 roku, można zobaczyć oryginalne projekty i dokumenty związane z powstaniem Hali oraz archiwalne fotografie pochodzące ze zbiorów Archiwum Budowlanego Wrocławia, oddziału Muzeum Architektury. W kontekście prezentowanej równocześnie ekspozycji poświęconej Pier Luigiemu Nerviemu, będzie można przekonać się, na ile nowatorska budowla Maxa Berga mogła stanowić inspirację dla późniejszych o kilka dziesięcioleci dokonań wielkiego włoskiego konstruktora.