Dietetyczne fakty i mity w Dniu Wegetarian

- Już w 2009 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne stwierdziło, że wszystkie diety wegetariańskie są zdrowe i że prawidłowo zaplanowane pokrywają pełne zapotrzebowanie żywieniowe. To stanowisko cytuje Instytut Żywności i Żywienia, który jest dla nas punktem odniesienia w kwestii konstruowania diety – przekonuje dr Katarzyna Neubauer, gastroenterolog z Katedry i Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

O korzyściach płynących z diety wegetariańskiej mówią wyniki badań prospektywnych, w tym Oxford Vegetarian, German Vegetarian, EPIC-Oxford czy AHS i AHS-2, realizowanych w Wielkiej Brytanii i Niemczech, ale także USA i Kanadzie. Obejmują one prawie 300 tys. uczestników, spośród których blisko 100 tys. to osoby na diecie wegetariańskiej.

– Badania wykazały, że osoby na diecie wegetariańskiej rzadziej chorują na chorobę niedokrwienną serca, mają niższe stężenie cholesterolu całkowitego i jego frakcji LDL, są mniej narażone na wystąpienie cukrzycy typu 2 oraz, w nieznacznym stopniu w porównaniu z jedzącymi mięso, także na zachorowanie na nowotwory złośliwe. W przypadku nowotworów złośliwych istotna jest lokalizacja nowotworu. Wegetarianie mają mniejsze ryzyko zachorowania na raka żołądka i szpiczaka w porównaniu z osobami jedzącymi mięso a osoby jedzące ryby rzadziej chorują na raka jelita grubego w porównaniu z osobami jedzącymi mięso. U wegetarian rzadziej występuje choroba uchyłkowa jelita grubego. Niewątpliwie konieczne są dalsze badania – mówi dr Neubauer.

Dodatkowo wegetarianie w krajach zachodnich mają także niższy wskaźnik masy ciała w porównaniu z osobami jedzącymi mięso, co jest niewątpliwym walorem diety roślinnej biorąc pod uwagę, że otyłość przyjmuje skalę globalnej epidemii – otyłych jest już 300 mln osób na całym świecie.

Jednym z najczęściej podnoszonych zarzutów wobec diety wegetariańskiej jest prowadzenie do wystąpienia niedoborów składników odżywczych obecnych głównie lub wyłącznie w mięsie. Czy to słuszny zarzut?

– Takie sytuacje mogą wystąpić, jeśli dieta jest źle zaplanowana, ale warto pamiętać, że obecność mięsa w diecie nie jest równoważna z jej właściwym zbilansowaniem. Dieta wegetariańska ma między innymi niższą zawartość białka i tłuszczów nasyconych, witaminy B12, cynku, wapnia i żelaza – wskazuje dr Neubauer.

Żeby mieć pewność, że nasz sposób odżywiania jest zdrowy, zwłaszcza rozpoczynając dietę roślinną warto skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem, którzy sprawdzą potencjalne ryzyko niedoborów lub wystąpienia działań niepożądanych.

Konsultacja ze specjalistą jest zalecana zwłaszcza w przypadku ciąży, jednak nie ma mowy o tym, by dieta roślinna stanowiła przeciwwskazanie w staraniach o dziecko.
– Dieta wegetariańska może być stosowana na każdym etapie życia, z uwzględnieniem ciąży i okresu laktacji. Trzeba podkreślić, że okres ten jest związany z wyższym ryzykiem niedoboru witamin i składników mineralnych. Wszystkie decyzje powinny być podejmowane indywidualnie w porozumieniu z lekarzem i dietetykiem – przekonuje ekspert.

Naukowcy nie mają wątpliwości: dieta roślinna jest zdrowa, a jej korzyści wykraczają daleko poza sferę żywienia. – Wegetarianizm jest prawdopodobnie jedyną dietą, o której mówi się także w kontekście znacznie szerszym niż korzyści zdrowotne, jakie może odnieść pojedyncza osoba. Niezwykle ważne są aspekty etyczne i środowiskowe związane z hodowlą zwierząt. W skali globalnej spożycie mięsa rośnie, ale coraz częstsze są również naciski i głosy mówiące, że tę tendencję należy zahamować, przez co wegetarianizm zyskuje zupełnie nowe znaczenie – mówi dr Neubauer.

Wegetarianizm ma wiele odmian, wśród których wyróżniamy laktoowowegetarianizm, pozwalający spożywać jaja i mleko oraz jego przetwory, ale także stricte roślinny weganizm. Wyróżnia się też pojęcie semiwegetarianizmu, który dopuszcza spożywanie drobiu i ryb bądź produktów z jednej z tych grup. Z myślą o zdrowiu nie trzeba więc całkowicie wykluczać mięsa z diety – korzyści przyniesie także zmniejszenie jego ilości i zamiana mięs czerwonych na białe i ryby.